MİTHAT YURDAKUL- Türkiye, Atatürk’ün 15 Mayıs 1925’te Türk Tayyare Cemiyeti’nin açılışındaki “İstikbal göklerdedir. Çünkü göklerini koruyamayan milletler yarınlarından asla emin olamazlar” sözleriyle önemini vurguladığı gökyüzü macerasında dün tarihi bir adım daha attı. Türkiye’nin ilk insanlı uzay görevi, önceki gün teknik aksaklık nedeniyle yapılan ertelemenin ardından bugün başladı. Türkiye’nin ilk astronotu Alper Gezeravcı’nın da içinde bulunduğu SpaceX’e ait uzay aracı, saat 00.49’da NASA’nın Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden başarıyla fırlatıldı. Fırlatma işlemiyle Ax-3 misyonunun üyesi olan Gezeravcı’nın uzay yolculuğu başladı. Kapsülün yolculuğu 30 ila 40 saat sürecek, ISS’e kenetlenmesi 20 Ocak’ta gerçekleşecek. Gezeravcı’nın Uzay İstasyonu’nda tüketeceği yiyecekler önceden kargoyla ulaştırıldı. Türk astronot; et, sebze temelli yiyeceklerle sıvı gıdalar tüketecek. Nemi alınmış yiyecekler, sulandırılarak yemeye hazır hale getirilecek.
Denize inecek
Alper Gezeravcı, programının tamamlanmasının ardından ABD’nin Florida eyaletinde kapsülüyle denize iniş yapacak. İniş yapılacak kesin lokasyon, iniş gününün hava durumuna göre belli olacak.
‘Sizi yukarıdan arayacağım’
Alper Gezeravcı’nın da aralarında bulunduğu Ax-3 mürettebatı, fırlatma öncesinde aileleriyle vedalaşarak uzay aracına hareket etti. Gezeravcı, ailesine “Sizi yukarıdan arayacağım” diyerek el salladı.
‘Çok değerli bir başlangıç’
Cumhurbaşkanı Erdoğan, yayınladığı mesajda “Ortak gururumuzun zirveye yükseldiği zamanlardan birini yaşıyoruz. Cumhuriyetimizin ikinci asrına, Türkiye Yüzyılı’na, ilk kez gerçekleştirdiğimiz insanlı uzay göreviyle adım atıyoruz. Bilim tarihine eşsiz katkılar sunmuş bir medeniyetin varisleri olarak, tarihte taşıdığımız misyonu yeniden icra etmek adına çok değerli yeni bir başlangıç yapıyoruz” dedi.
85 milyon izledi
Alper Gezeravcı’yı taşıyan kapsülün fırlatıldığı an Türkiye’nin dört bir yanında izlendi. Kimi vatandaşlar evlerinde ekrana kilitlenirken kimileri meydanlarda kurulan platformda tarihi anı takip etti. Ankara Kızılay Meydanı ve İstanbul Taksim’de heyecan doruktaydı.
Sırada neler var?
Milli Uzay Programı kapsamında önümüzdeki yıllarda hayata geçirilmesi planlanan bazı hedefler şöyle:
*AY GÖREVİ: İlk aşamada milli ve özgün hibrit roketle Ay’a sert iniş gerçekleştirilecek. İkinci aşamada, ilk fırlatma bu kez milli roketle yapılacak ve Ay’a yumuşak iniş gerçekleştirilecek. Sert inişin 2026’da yapılması öngörülüyor.
*YERLİ UYDU: Yeni nesil uydu geliştirme alanında dünya ile rekabet edebilecek ticari bir marka ortaya çıkartılacak.
* UZAY LİMANI: Uzaya erişimi sağlamak amacıyla bir uzay limanı işletmesi kurulacak. Fırlatma tesis alt yapısı oluşturulacak.
*UZAY SANAYİSİ: Uzay teknolojisi ürünleri ve hizmetleri ihraç edilecek. Yüksek nitelikli insan kaynağı için istihdam oluşturulacak.
Eryurt, 2012’de hayatını kaybetti.
Türkiye Apollo 11’de de vardı
Alper Gezeravcı, uzaya giden ilk Türk olsa da Türkiye’nin uzay çalışmaları daha eskilere dayanıyor. ODTÜ Fizik Bölümü Öğretim Üyesi ve Türk Astronomi Derneği Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Sinan Kaan Yerli, Türkiye’nin uzay çalışmalarıyla ilgili olarak, “Türkiye bilim insanları ve mühendisleriyle 1960-1970’lerden beri dünyadaki uzay çalışmalarına önemli katkılarda bulunuyor. Türkiye’de ilk kadın astrofizikçilerden Dilhan Eryurt, Apollo 11’in güneş enerjisinden etkilenip etkilenmeyeceğini kuramsal olarak hesaplayarak, Apollo 11’in başarısına katkıda bulundu. NASA, Eryurt’a Apollo Başarı Ödülü vermişti” dedi. Yerli “Başta NASA olmak üzere uzay ajanslarının projelerine birçok Türk fizikçi, astronom, astrofizikçi ve farklı dallardan bilim insanları katkıda bulundu” dedi. –GÖNÜL KOCA DENİZ /Haber Merkezi
Uzayda bir pizza gecesi!
Yemekten temizliğe uzayda yaşam nasıl?
Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) altı yatak odası, iki banyo, bir spor salonu ile oldukça büyük bir merkez. ISS, Kasım 2000’den bu yana kesintisiz olarak kullanılıyor. Peki ISS’te astronotlar yaşamsal ihtiyaçlarını nasıl gideriyor?
YİYECEK: Dünya’dakine benzer öğünler tüketmek mümkün. Örneğin sandviç için kırıntı oluşturan ekmek yerine lavaş (tortilla) tercih ediliyor. Kurutulmuş ve vakumlanmış sebzeler de suyla tüketime hazır hale getiriliyor.
SU: İstasyon’da yeteri kadar saklama alanı bulunmadığı için kullanılan su geri dönüştürülüyor. Gerekli donanım sayesinde mürettebatın nefesi ve terinden kabin havasına yayılan nem yakalanıyor. Vakumlu damıtma ile idrardan da su geri kazanılıyor.
UYKU : Toplam altı küçük yatak odası veya uyku kapsülü bulunuyor. Astronotlar her gün sekiz saate kadar uyku ihtiyacını dikey konumdaki bu tulumlar içinde gideriyor.
HİJYEN: El yıkamak için hafif sabunlu su kullanılıyor. Paketten fışkırtılan bir miktar suyla temizlenen eller havluyla kurulanıyor ve kuruyan havludan buharlaşan nem, geri dönüşüm sistemiyle su olarak geri kazanılıyor.- CEYDA ULUKAYA İstanbul
